Y Cyfarfod Llawn

Plenary

25/11/2025

Mae hon yn fersiwn ddrafft o’r Cofnod sy’n cynnwys yr iaith a lefarwyd a’r cyfieithiad ar y pryd. 

Cyfarfu'r Senedd yn y Siambr a thrwy gynhadledd fideo am 13:30 gyda'r Llywydd (Elin Jones) yn y Gadair. 

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog

Prynhawn da a chroeso, bawb, i'r Cyfarfod Llawn. Yr eitem gyntaf ar ein hagenda ni y pryhawn yma fydd y cwestiynau i'r Prif Weinidog, ac mae'r cwestiwn cyntaf heddiw gan John Griffiths. 

Cymru sy'n Fwy Cyfartal a Theg

1. Pa gamau mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i greu Cymru sy'n fwy cyfartal a theg? OQ63501

13:35

Mae rhai grwpiau penodol yng Nghymru yn profi anghydraddoldeb ac annhegwch anghymesur. Mae eich rhaglen lywodraethu chi yn gwneud nifer o ymrwymiadau mewn perthynas â hyn ac wedi cynhyrchu sawl cynllun gweithredu cydraddoldeb. Ym mis Mai, wedi oedi mawr, fe gyhoeddwyd y cynllun hawliau pobl anabl. Ond mae sawl grŵp, gan gynnwys y rhai sydd wedi bod yn rhan o'r tasglu hawliau anabledd, wedi mynegi pryder a siom nad yw'n cynnig unrhyw gyllid newydd i roi'r camau gweithredu ar waith, na thargedau clir er mwyn craffu ar gynnydd. Mae pryderon cynyddol ymysg pobl Cymru am yr heriau sy'n wynebu pobl anabl Cymru, yn enwedig effaith diwygiadau lles eich partneriaid yn San Steffan. Felly, allaf i ofyn i chi pam nad oes yna unrhyw arian ychwanegol wedi ei ddyrannu yn y gyllideb ddrafft i gefnogi'r gwaith o weithredu'r cynllun hawliau pobl anabl, yn enwedig o gofio—o ran yr hyn roeddech chi'n sôn amdano gynnau, ynglŷn â gwaith a sgiliau—mai'r bwlch cyflogaeth anabl yng Nghymru yw'r uchaf ym Mhrydain?

Diolch. Rŷn ni'n awyddus iawn i weld mwy o bobl sy'n anabl yn dod i mewn i'r gweithle. Rŷn ni'n ymwybodol iawn bod angen help arnyn nhw i wneud hynny. Dyna un o'r rhesymau pam nad oeddwn i'n meddwl bod y ffordd roedd Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn mynd i fynd ati i wneud y toriadau yn mynd i fod o fudd iddyn nhw. Ond rŷn ni'n meddwl bod angen sefyll gyda nhw a'u helpu nhw drwy'r system, fel rŷn ni'n gwneud gyda helpu pobl ifanc i mewn i'r gweithle. Mae'r rhaglen ar gyfer helpu pobl gydag anabledd yn un trawslywodraethol, felly bydd pob adran o fewn y Llywodraeth yn gyfrifol am sicrhau eu bod nhw'n rhoi arian tuag at hyn. Felly, fydd e ddim yn dod o un pot. Dyna'r broses rŷn ni wedi mynd ati. A chofiwch ein bod ni wedi datblygu hyn gyda phobl sy'n anabl.

Gweithgareddau Chwaraeon

2. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i hyrwyddo gweithgareddau chwaraeon i bobl yn eu harddegau? OQ63453

13:40
Cwestiynau Heb Rybudd gan Arweinwyr y Pleidiau

Cwestiynau nawr gan arweinwyr y pleidiau. Arweinydd y Ceidwadwyr, Darren Millar.

13:45
13:50
13:55
Cau Ffyrdd

3. Sut mae Llywodraeth Cymru yn cynllunio cau ffyrdd y mae ganddi gyfrifoldeb amdanynt? OQ63483

14:00
Datblygiad Parcffordd Caerdydd

4. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad ar y cynigion ar gyfer datblygiad parcffordd Caerdydd? OQ63474

14:05
14:10
Amseroeadd Aros Awdioleg

5. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am amseroedd aros awdioleg yng Nghymru? OQ63488

14:15
Ymyrraeth Dramor yn Etholiad Nesaf y Senedd

6. Sut mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda'r gwasanaethau diogelwch i sicrhau nad oes ymyrraeth dramor yn etholiad nesaf y Senedd? OQ63503

14:20

Mae cwestiwn 7 [OQ63502] wedi'i dynnu'n ôl. Cwestiwn 8—Andrew R.T. Davies.

Ysbyty Athrofaol Cymru

8. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i fynd i'r afael â phryderon a godwyd gan ymgynghorwyr mewn perthynas â gweithredu a rheoli Ysbyty Athrofaol Cymru? OQ63463

14:25
Gofal Lliniarol

9. A wnaiff y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gymorth Llywodraeth Cymru ar gyfer gofal lliniarol? OQ63458

2. Datganiad a Chyhoeddiad Busnes

Yr eitem nesaf, felly, fydd y datganiad a chyhoeddiad busnes. Y Trefnydd sy'n gwneud y datganiad hynny. Felly, Jane Hutt i wneud y datganiad busnes.

Member
Jane Hutt 14:29:45
Cabinet Secretary for Social Justice, Trefnydd and Chief Whip

Diolch yn fawr, Llywydd. Mae sawl newid i fusnes yr wythnos hon, fel sydd wedi ei nodi ar agendau'r Cyfarfodydd Llawn. Mae busnes y tair wythnos nesaf wedi ei nodi yn y datganiad busnes, sydd ar gael i Aelodau yn electronig.

14:30

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

14:35
14:40
14:45
14:50
14:55

Mi fydd y Trefnydd yn ymwybodol o'r sgandal budd-dal gofalwyr, gydag adolygiad swyddogol yn dangos bod nifer fawr o ofalwyr mewn dyledion mawr oherwydd methiannau'r Llywodraeth yn Llundain. Roedd ymchwiliad papur newydd The Guardian, wnaeth arwain at yr adolygiad yma, yn dangos gofalwyr yn cael eu cosbi gyda dirwyon o hyd at £20,000 oherwydd methiannau'r Llywodraeth, gan orfodi pobl fregus i mewn i ddyledion, i gyflyron iechyd meddwl, a rhai hyd yn oed yn cael eu carcharu. A gawn ni, felly, ddatganiad llafar gan y Gweinidog Plant a Gofal Cymdeithasol ar ba asesiad sydd wedi'i wneud o effaith hyn ar Gymru, a pha gamau mae'r Llywodraeth yma am eu cymryd er mwyn sicrhau bod Llywodraeth San Steffan yn talu iawndal i'r rhai sydd wedi dioddef?

3. Datganiad gan y Prif Weinidog: Ymchwiliad COVID-19 y DU: Adroddiad Modiwl 2

Eitem 3 y prynhawn yma yw'r datganiad gan y Prif Weinidog ar ymchwiliad COVID-19 y Deyrnas Unedig: adroddiad modiwl 2. Galwaf ar y Prif Weinidog i wneud y datganiad—Eluned Morgan.

Fe wnaeth Llywodraeth Cymru gydweithio'n bositif ac yn agored gyda'r ymchwiliad drwy gydol y gwaith ar fodiwl 2, fel yn y modiwlau eraill, ac fe fyddwn ni'n parhau i wneud hynny wrth i raglen casglu tystiolaeth yr ymchwiliad ddod i ben ym mis Mawrth y flwyddyn nesaf.

Yn ystod  y gwrandawiadau yng Nghymru, mi wnaeth 14 o dystion o Lywodraeth Cymru roi tystiolaeth lafar dros dair wythnos ym mis Chwefror a mis Mawrth 2024. Mi wnaethon ni hefyd gyflwyno mwy na 70 o ddatganiadau gan dystion a datgelu miloedd o ddogfennau i'r ymchwiliad ar gyfer y modiwl hwn.

Rwy'n croesawu'r adroddiad, ac yn diolch i'r Farwnes Hallett a'i thîm am eu gwaith yn ei gynhyrchu. Mae cyhoeddi'r adroddiad yn gam pwysig arall tuag at ddeall ymateb Llywodraeth Cymru a rhannau eraill o'r sector cyhoeddus i'r pandemig, ac mae'n bwysig ein bod ni'n dysgu gwersi o hynny.

Diolch iti, Mark, am dy arweiniad.

15:05
15:10
15:15

A gaf innau ddiolch i'r Prif Weinidog am y datganiad? Dwi am ddechrau drwy roi ar y cofnod unwaith eto ein cydymdeimlad ni ar feinciau Plaid Cymru â'r rheini a gollodd anwyliaid yn ystod y pandemig. Ein gwaith ni rŵan, pob un ohonom ni, ar eu rhan nhw ydy sicrhau bod gwersi yn cael eu dysgu. Efallai mai'r brif neges sy'n deillio o adroddiad modiwl 2 ydy bod parodrwydd Llywodraethau a sefydliadau yma yng Nghymru ac ar draws y Deyrnas Unedig ddim wedi bod yn ddigon da ar gyfer delio efo pandemig o'r math yma.

Ond tra fy mod i am ddweud nad ydw i'n amau didwylledd y Gweinidogion yn y penderfyniadau yr oedden nhw'n ceisio eu gwneud, a dwi ddim yn amau eu bod nhw'n trio gwneud hynny am y rhesymau iawn, mae'n amlwg, eto, o'r adroddiad yma fod gwersi wedi methu â chael eu dysgu wrth fynd, ac mae'n rhaid inni ddeall pam.

15:20

Diolch yn fawr iawn. Mae yna 800 o dudalennau, ac mae'n bwysig ein bod ni'n cael cyfle i fynd drwyddyn nhw'n drwyadl ac yn eu cymryd nhw o ddifrif. Beth dwi ddim eisiau gwneud yw rhoi ymateb manwl heddiw, wrth gwrs, achos dwi'n meddwl ei bod hi'n bwysig ein bod ni'n rhoi'r parch i'r adroddiad yma y mae'n ei haeddu. 

15:25

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

15:30

Cadeirydd y pwyllgor cyfrifon cyhoeddus nesaf—Mark Isherwood. 

15:35

Mae canlyniadau modiwl 2 ymchwiliad COVID wedi dangos, yn fwy nag erioed, y gwendidau sylfaenol oedd ar waith yn y Llywodraeth wrth drio amddiffyn a gwarchod ein pobl mwyaf bregus. Doedd yna ddim strategaeth ar gyfer y don gyntaf, ac, yn ôl y Fonesydd Hallett, roedd yna fethiant i ddysgu’r gwersi o’r don gyntaf honno, a arweiniodd at Gymru yn cael y gyfradd uchaf o farwolaethau yn yr ail don. Roedd hyn, yn ôl Hallett, yn anfaddeuol. Dim ond yn cwestiwn sydd ar feddyliau anwyliaid y rhai a gollodd eu bywydau: pam? Pam, yn eich dealltwriaeth chi, felly, Brif Weinidog, mai dyna oedd yr achos? Pam nad oedd yna strategaeth, a pham mae Cymru wedi dioddef o farwolaethau mwy nag unrhyw le arall? Ac yn olaf, fe sonioch chi am Exercise Pegasus. A allwch chi gadarnhau a oedd Pegasus yn cynnwys ystyriaeth o’r sector gofal cymdeithasol? Diolch.

Diolch, Mabon. Dwi'n meddwl ei bod hi'n bwysig i aros am ymateb llawn o'r Llywodraeth, achos mae yna lot o bethau yma sydd angen i ni edrych arnyn nhw yn fanwl. A dwi yn meddwl ei bod hi'n bwysig hefyd i gofio bod, wrth gwrs, pethau gyda ni i'w dysgu, ond mae yna bethau positif hefyd yn yr adroddiad. Er enghraifft, roedd yr inquiry yn dweud ein bod ni, er enghraifft, wedi cynnal 230 o press conferences yn ystod y cyfnod yna, a bod ein Keep Wales Safe campaign wedi cyrraedd 99 y cant o'r boblogaeth. Felly, roedd yna bethau positif, ac mae'n bwysig ein bod ni'n adlewyrchu hynny, ond, wrth gwrs, mae gyda ni bethau i'w dysgu. 

A dwi'n meddwl bod y ffaith mai ni oedd y wlad gyntaf i dderbyn supply o'r COVID 19 vaccine yn ystod Rhagfyr 2020, a bod pob oedolyn wedi derbyn eu dose cyntaf erbyn Ebrill 2021, felly, un o'r llefydd cyntaf yn y byd i fynd mor gyflym—. A dwi eisiau rhoi diolch i bob un oedd yn gweithio yn Llywodraeth Cymru ar hynny. Dwi'n gwybod bod arweinyddiaeth Vaughan Gething yn hollbwysig yn ystod y cyfnod yna hefyd.

Wrth gwrs, mi fyddwn ni'n ymateb yn llawn. Roedd Pegasus yn ymwneud â rhywbeth gwahanol. Felly, roedd yr amgylchiadau yn hollol wahanol, ac roedd plant yn cael eu heffeithio yn ystod hynny, felly roedd y ffocws, efallai, ychydig yn wahanol. Roedd yn rhaid i ni ymateb i beth oedd yn digwydd yn yr exercise yna, yn hytrach na beth oedd wedi digwydd yn y pandemig.

Dwi'n gwerthfawrogi'r ffordd rydych chi wedi ymateb heddiw, ac yn deall, wrth gwrs, fod yn rhaid i'r Llywodraeth ystyried yn ofalus yr hyn sydd yn yr adroddiad. Dwi hefyd yn gwerthfawrogi eich bod chi wedi dweud y byddwch chi, cyn diwedd tymor y Senedd hon, yn ymateb, oherwydd, wrth gwrs, mae'r gwaith craffu yn mynd i fod yn parhau, ond hefyd, fel rydych chi'n dweud, mae'n allweddol bwysig dysgu gwersi.

Un o'r pethau roeddwn i eisiau gofyn i chi yw: yn amlwg, ym mhob un o'n hetholaethau a rhanbarthau ni, mae yna rai sydd wedi bod yn ymgyrchu o'r COVID 19 Bereaved Families for Justice Cymru. Maen nhw wedi bod yn craffu'n ofalus, ond hefyd wedi bod yn cwffio i sicrhau bod llais Cymru yn rhan o'r ymchwiliad hwn. Maen nhw wedi dweud eu bod nhw'n dal i gredu bod yna angen am ymchwiliad penodol yma yng Nghymru, yn enwedig pan ydych chi'n cyferbynnu'r hyn sy'n digwydd yn yr Alban. Felly, a fedrwch chi amlinellu pam rydych chi'n anghytuno efo galwadau'r COVID 19 Bereaved Families, sydd yn credu nad yw'r ymchwiliad hwn yn rhoi'r holl atebion maen nhw'n deisyfu eu gweld ac maen nhw wedi bod yn brwydro mor galed i geisio cael atebion iddyn nhw?

Wel, dwi wedi egluro fy mod i'n meddwl bod yr ymchwiliad yma wedi bod yn judge-led inquiry. Mae'r modiwl yma, 2B, wedi'i anelu yn uniongyrchol at Gymru. Mae'r manylder maen nhw wedi mynd i mewn iddo yn amlwg. Mae yna hefyd ddealltwriaeth bod yna berthynas rili agos rhwng beth oedd yn digwydd yng Nghymru a beth oedd ein pwerau ni, a beth oedd ein pwerau economaidd ni, er enghraifft, i ymateb, a'i bod hi'n anodd iawn rhannu un oddi wrth y llall. Mae'n werth edrych ar sut mae pobl yn ymateb i'r ymchwiliad yn yr Alban, sydd yn mynd i mewn i fanylder, ond hefyd sydd ddim ag unrhyw beth tebyg i statws y COVID inquiry yma.

15:40

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Hoffwn i ddechrau drwy fynegi fy nghydymdeimlad i hefyd â phawb a gollodd anwyliaid yn ystod y pandemig. Ond, wrth edrych nôl, mae'n berffaith amlwg bod y system yn ei chyfanrwydd yn llawer rhy araf a ddim yn ddigon cadarn i addasu i sefyllfa a oedd yn newid yn gyflym.

Nawr, un o'r sylwadau mwyaf trawiadol i fi oedd gan Dr Quentin Sandifer, cyn gyfarwyddwr gweithredol Iechyd Cyhoeddus Cymru, fod COVID-19 yn parhau i gael ei drin fel mater o iechyd yn unig, yn hytrach nag argyfwng sifil, mor hwyr â dechrau mis Mawrth 2020. Gaf i ofyn, felly, siẁd ŷch chi wedi diweddaru eich dulliau o esgyn y lefel o risg, er mwyn sicrhau bod cynlluniau argyfwng sifil yn gallu cael eu cyflwyno yn fwy prydlon, a siẁd ŷch chi'n mynd i sicrhau mwy o gydweithio ar draws portffolios?

I gloi, mae yna thema glir yn yr adroddiad am Lywodraeth Cymru, yn enwedig yn ystod y dyddiau cynnar, eich bod chi wedi bod yn orddibynnol ar arweinyddiaeth San Steffan yn hytrach nag ymateb yn rhagweithiol o ran y pwerau dros iechyd a oedd i'w cael gan y Senedd hon. Felly, os byddai yna argyfwng iechyd o'r math yn y dyfodol, ydych chi'n cytuno taw'r peth gorau i'w wneud fyddai defnyddio'r pwerau sydd gan y Senedd, yn yr ofn, efallai, y byddai yna Lywodraeth yn San Steffan a fyddai'n cael ei harwain gan bobl a fyddai'n ddi-hid ac yn ddiystyriol o dystiolaeth wyddonol? Diolch.

Diolch, Cefin. Mae'n bwysig darllen yr adroddiad yn ei fanylder. Pan ŷch chi'n sôn am 'sifil' a 'civil contingencies', mae'n rhaid cofio y byddai Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn cymryd yr arweinyddiaeth yn yr achos yna. Felly, mae'n bwysig deall bod yna rôl wahanol os yw'n 'civil contingencies' ac oes yw'n public health. Felly, mae hynny'n dod allan yn yr adroddiad.

Dwi'n meddwl ei bod hi'n bwysig ein bod ni'n cymryd amser, achos mae yna awgrymiadau yn yr adroddiad ynglŷn â sut y dylem ni ymateb. Dwi'n meddwl bod angen i ni gael ychydig o amser i ddweud a ydym ni eisiau mynd i lawr trywydd lle mae yna arweinyddiaeth gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig, neu a oeddem ni'n hapus â sut aeth hi, ond bod angen i ni ei wneud e'n gyflymach. Dwi'n meddwl bod angen amser arnom ni i feddwl trwy'r manylder a beth yw'r goblygiadau i ni yma yng Nghymru a thros y Deyrnas Unedig hefyd. Felly, gobeithio cawn ni amser i wneud hynny rhwng nawr a mis Ionawr, achos mae yna oblygiadau cyfansoddiadol pwysig hefyd y mae'n rhaid i ni eu hystyried.

4. Datganiad gan y Gweinidog Addysg Bellach ac Uwch: Dyfodol Addysg Drydyddol yng Nghymru—Cynaliadwyedd a Chyfranogiad

Yr eitem nesaf fydd y datganiad gan y Gweinidog Addysg Bellach ac Uwch ar ddyfodol addysg drydyddol yng Nghymru, cynaliadwyedd a chyfranogiad. Mae'r Gweinidog yn gwneud y datganiad—Vikki Howells.

15:50
15:55
16:00
16:05
16:10
16:15
16:20
5. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg: Presenoldeb ac Ymddygiad mewn Ysgolion

Y datganiad nesaf yw'r un o dan eitem 5. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg ar bresenoldeb ac ymddygiad mewn ysgolion yw hwn. Ac felly yr Ysgrifennydd Cabinet i wneud y datganiad—Lynne Neagle.

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

16:25
16:35
16:40
16:45
16:50
17:00
17:05
17:10
6. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol: Gwella Amseroedd Aros
7. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyfiawnder Cymdeithasol, y Trefnydd a’r Prif Chwip: Diwrnod Rhyngwladol Dileu Trais yn Erbyn Menywod

Felly, symudwn ymlaen, ac eitem 7 yw'r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyfiawnder Cymdeithasol: Diwrnod Rhyngwladol Dileu Trais yn Erbyn Menywod. Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet, Jane Hutt.

Member
Jane Hutt 17:11:19
Cabinet Secretary for Social Justice, Trefnydd and Chief Whip

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o gael y cyfle i annerch Aelodau heddiw i nodi Diwrnod Rhyngwladol Dileu Trais yn Erbyn Menywod.

17:15
17:20
17:25

Heddiw, ar Ddiwrnod Rhyngwladol Dileu Trais yn erbyn Menywod, mae angen i ni gyd fyfyrio ar effaith enbyd trais yn erbyn menywod, ar bob un y mae'n ei gyffwrdd, yn oroeswyr, yn blant, yn deulu a ffrindiau, ac yn arbennig i gofio am y rhai sydd wedi colli eu bywydau. Roedd yn fraint mynychu'r noswyl ar risiau'r Senedd yr wythnos diwethaf a drefnwyd gan Sefydliad y Merched a Joyce Watson, ac i glywed y straeon grymus yna gan oroeswyr, a chlywed yr hyn roedden nhw'n teimlo oedd angen newid.

Fel llefarydd Plaid Cymru ar gyfiawnder cymdeithasol, ond hefyd fel cadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar drais yn erbyn menywod a phlant, hoffwn gymryd y cyfle i ddiolch am waith diflino'r gwasanaethau arbenigol, y gweithwyr cymorth rheng flaen a'r gwirfoddolwyr ar draws ein cymunedau sy'n darparu cefnogaeth a gobaith a dyfodol i'r rhai sydd wedi cael eu cam-drin. Rwy'n cael y fraint o glywed am eu gwaith a'r heriau maen nhw'n eu hwynebu yn y grŵp trawsbleidiol, ac mae eu hymroddiad a'u dygnwch yn wyneb yr heriau hynny yn achub bywydau, yn llythrennol. 

Ond mae heddiw hefyd yn ymwneud â chydnabod lefel y trais yn ein cymdeithas, ac rŷch chi wedi cyfeirio at hynny. Mae gormod o ferched yng Nghymru yn dal i fyw heb yr hawl sylfaenol i fod yn ddiogel ac i fyw heb ofn. Mae'r data'n dangos bod trais yn erbyn menywod yn broblem gymdeithasol niweidiol a pharhaus, ac mae ei wreiddiau'n ddwfn mewn anghydraddoldeb a misogyny.

Mae’n rhaid inni edrych hefyd ar y cyllid cynaliadwy sy’n gwbl hanfodol ar gyfer gwasanaethau arbenigol, fel y gall sefydliadau gynllunio'n hirdymor a medru cadw eu staff profiadol ac ymroddedig. Rhaid i gyllid adlewyrchu cost wirioneddol darparu gwasanaethau a chydnabod hefyd yr anghenion ychwanegol hynny sydd gan fenywod sydd wedi'u hymylu, gan gynnwys menywod anabl, menywod sy'n fudwyr, menywod hŷn ac aelodau o'r gymuned LHDTC+. Felly, sut mae'r Llywodraeth yn sicrhau hynny, yn enwedig pan fo Llywodraeth Lafur San Steffan yn codi cyfraniadau yswiriant cenedlaethol ar ddarparwyr gwasanaethau wedi eu comisiynu a gwasanaethau cefnogi y trydydd sector? Mae hyn wedi creu heriau mawr iddynt, felly sut mae’r gwaith yma yn cael ei adlewyrchu yn y cyllid sy'n cael ei ddyrannu gan y Llywodraeth? 

Mae’r goroeswyr hefyd wedi dweud sut y gall llywio'r system gyfiawnder fod yn drawmatig. Mae llawer yn gweld eu hachosion yn cael eu gollwng neu'n cymryd blynyddoedd maith. Os ydym am i Gymru ymateb i’w profiadau, a darparu ymateb sydd wedi'i wreiddio mewn ymwybyddiaeth o drawma a dangos tegwch ac urddas, yna mae’n rhaid i ddatganoli cyfiawnder fod yn flaenoriaeth, oherwydd heb y dulliau sydd eu hangen i ddiwygio'r system, rydym mewn perygl o esgeuluso anghenion goroeswyr a dwysau eu trawma.

Yn ôl y Weinyddiaeth Gyfiawnder, mae mwy na hanner y menywod yn y carchar yn nodi eu bod wedi profi cam-drin domestig. Mae'r rhai sy'n Gymry, wrth gwrs, yn cael eu gorfodi i fod mewn carchardai yn Lloegr, gyda holl oblygiadau hynny iddyn nhw a'u plant, a chlywsom, onid oeddem, y mis hwn gan Dr Rob Jones o Brifysgol Caerdydd fod nifer y menywod o Gymru sydd yn y carchardai hynny wedi cynyddu am y bedwaredd flwyddyn yn olynol. Felly, Ysgrifennydd Cabinet, os ŷn ni o ddifri ynglŷn â chefnogi menywod sydd wedi profi trais domestig, ŷch chi'n cytuno bod yn rhaid inni ddatganoli cyfiawnder yn llawn? Pa reswm sy'n cael ei roi i chi gan Lywodraeth San Steffan i beidio â gwneud hynny?

Roeddwn i'n teimlo fel gweiddi mewn rhwystredigaeth wrth glywed Gweinidog carchardai San Steffan, yr Arglwydd Timpson, heddiw, yn dweud ei fod wedi cwrdd â llawer gormod o fenywod yn y carchar sy'n ddioddefwyr cam-drin domestig, gan ddweud nad yw'n credu mai’r carchar yw'r lle iawn iddyn nhw. Wel, ie, a pha mor hir mae Cymru wedi bod yn aros i'r ganolfan breswyl i fenywod agor? Oes gennych chi ddiweddariad ar hynny? Pa mor hir y byddwn ni’n fodlon derbyn y sefyllfa yma, sef bod penderfyniadau a chyllidebau San Steffan yn tanseilio ymdrechion i gefnogi, ac yn effeithio’n niweidiol yn uniongyrchol ar gymaint o fenywod Cymru sydd wedi profi trais domestig?

Yn olaf, mae Cymorth i Ferched Cymru wedi bod yn galw ers tro am eithriad ar gyfer lloches o dan Ddeddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016, gan fod darpariaethau'r Ddeddf yn rhoi mwy o hawliau i rentwyr ar ôl chwe mis, a bod hyn wedi cael effaith andwyol ar ddarparu lloches, gan fod darparwyr gwasanaethau yn wynebu costau cyfreithiol ychwanegol a baich gweinyddol o ran symud goroeswyr ymlaen. Mae hyn wedi ei gwneud hi'n anoddach i reoli diogelwch goroeswyr o fewn lloches.

Rwy’n deall bod Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Thai wedi comisiynu ymchwil annibynnol i ddarpariaeth lloches, felly, Ysgrifennydd Cabinet, pa drafodaethau ydych chi wedi bod yn eu cael gyda hi, a phryd gallwn ni ddisgwyl diweddariad a gweithredu ar hynny? Diolch.

17:35
17:40
17:45
17:50
17:55
8. Cynnig i amrywio trefn ystyried gwelliannau Cyfnod 3 y Bil Gwasanaethau Bysiau (Cymru)

Eitem 8 sydd nesaf: cynnig i amrywio trefn ystyried gwelliannau Cyfnod 3 y Bil Gwasanaethau Bysiau (Cymru). Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Drafnidiaeth a Gogledd Cymru i wneud y cynnig. Ken Skates.

Cynnig NDM9055 Jane Hutt

Cynnig bod Senedd Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 26.36:

Yn cytuno i waredu’r adrannau a’r Atodlenni i’r Bil Gwasanaethau Bysiau (Cymru) yng Nghyfnod 3 yn y drefn canlynol:

a) Adrannau 1-46;
b) Atodlen 1;
c) Adrannau 47-48;
d) Teitl hir.

Cynigiwyd y cynnig.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes. Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Daeth y cyfarfod i ben am 17:57.